چرا در پاییز سرماخوردگی بیشتر می‌گیریم؟

با شروع فصل پاییز، تغییرات محسوسی در زندگی ما رخ می‌دهد؛ روزها کوتاه‌تر، هوا خنک‌تر و بارش‌ها بیشتر می‌شود. در همین زمان بسیاری از افراد متوجه می‌شوند که دفعات ابتلا به سرماخوردگی یا بیماری‌های تنفسی افزایش یافته است. شاید برای شما هم سؤال پیش آمده باشد که چرا در پاییز سرماخوردگی شایع‌تر است؟ آیا دلیل آن تغییرات دماست یا ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن؟ در این مقاله، به صورت علمی و در عین حال ساده و روان، بررسی می‌کنیم که چرا این پدیده اتفاق می‌افتد و چه راهکارهایی برای پیشگیری وجود دارد.

یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث افزایش سرماخوردگی در پاییز می‌شود، نوسانات شدید دماست. در این فصل، صبح‌ها هوا سرد است اما در طول روز ممکن است گرم‌تر شود. این تغییرات مکرر دما باعث می‌شود بدن به سختی بتواند خود را با شرایط محیطی تطبیق دهد. در نتیجه، سیستم ایمنی تضعیف شده و ویروس‌ها فرصت بیشتری برای حمله به بدن پیدا می‌کنند [Eccles, 2020].

زمانی که بدن در معرض هوای سرد قرار می‌گیرد، جریان خون در بینی و گلو کاهش می‌یابد. این امر محیط مناسبی برای تکثیر ویروس‌هایی مثل رینوویروس ایجاد می‌کند. تحقیقات نشان داده‌اند که ویروس‌های عامل سرماخوردگی در دمای پایین فعال‌تر و پایدارتر هستند [Foxman et al., 2015].

کاهش ویتامین D و نقش آن در ایمنی

در پاییز، روزها کوتاه‌تر می‌شوند و میزان تابش نور خورشید کاهش می‌یابد. این موضوع باعث افت سطح ویتامین D در بدن می‌شود. همانطور که می‌دانیم، ویتامین D یکی از کلیدی‌ترین عناصر برای تقویت سیستم ایمنی است [Martineau et al., 2017]. کمبود این ویتامین می‌تواند بدن را در برابر ویروس‌ها آسیب‌پذیرتر کند.

پزشکان توصیه می‌کنند در این فصل از منابع غذایی غنی مانند ماهی‌های چرب، لبنیات غنی‌شده یا مکمل‌های ویتامین D استفاده شود تا سیستم ایمنی بدن تقویت گردد [NIH, 2024].

ویروس‌های عامل سرماخوردگی، مخصوصاً رینوویروس و آنفلوانزا، در هوای خنک و خشک پاییز فعال‌تر می‌شوند [Lowen & Steel, 2014]. در دمای پایین، پوشش بیرونی این ویروس‌ها پایدارتر است و مدت بیشتری در محیط باقی می‌ماند.

همچنین خشکی هوا باعث خشک شدن مخاط بینی و گلو شده و توانایی بدن در دفع میکروب‌ها کاهش می‌یابد [CDC, 2023].

با سرد شدن هوا، افراد زمان بیشتری را در خانه، مدرسه، محل کار یا وسایل حمل‌ونقل عمومی سپری می‌کنند. در این مکان‌ها ویروس‌ها سریع‌تر منتقل می‌شوند زیرا فاصله افراد کمتر شده و تهویه هوا ضعیف‌تر است [WHO, 2023].

کودکان در مدارس، به دلیل تماس نزدیک و رعایت کمتر اصول بهداشتی، بیشتر مستعد ابتلا هستند [CDC, 2024].

آلرژی‌های فصلی پاییز می‌توانند با تحریک مداوم راه‌های هوایی، بدن را مستعد عفونت‌های ویروسی کنند [AAAAI, 2023]. به همین دلیل افراد مبتلا به آلرژی بیشتر دچار سرماخوردگی‌های مکرر می‌شوند.

برخلاف باور عمومی، هوای سرد به تنهایی عامل بیماری نیست. ویروس‌ها علت اصلی سرماخوردگی‌اند، اما سرما شرایطی ایجاد می‌کند که بدن آمادگی کمتری برای مقابله با آنها دارد [Eccles, 2020].

•مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه، منابع ویتامین C و D، و داشتن خواب کافی

•شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون [CDC, 2024]

•تهویه مناسب محیط‌های بسته

•استفاده از ماسک در مکان‌های شلوغ

•رعایت فاصله با افراد بیمار

افزایش سرماخوردگی در پاییز نتیجه ترکیبی از عوامل مختلف مانند کاهش دما، کاهش ویتامین D، افزایش فعالیت ویروس‌ها، تجمع افراد در محیط‌های بسته و تغییرات سیستم ایمنی بدن است.

با رعایت اصول بهداشتی و تقویت سیستم ایمنی می‌توانیم احتمال ابتلا به سرماخوردگی را کاهش دهیم و از این فصل زیبا بیشترین لذت را ببریم.

•Eccles R. Why is cold weather associated with the common cold? Viruses. 2020.

•Foxman EF, et al. Temperature-dependent innate defense against the common cold virus. PNAS. 2015.

•Martineau AR, et al. Vitamin D supplementation to prevent acute respiratory infections: systematic review and meta-analysis. BMJ. 2017.

•Lowen AC, Steel J. Roles of humidity and temperature in shaping influenza seasonality. J Virol. 2014.

•Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Common cold and respiratory viruses. 2023–2024.

•World Health Organization (WHO). Respiratory infections: seasonal patterns. 2023.

•National Institutes of Health (NIH). Vitamin D fact sheet. 2024.

•American Academy of Allergy, Asthma & Immunology (AAAAI). Seasonal allergies. 2023.