پاسخ به شبهات درباره داروهای لاغری جدید (سماگلوتاید و تیرزپاتاید)
🔹 ۱. شبهه: «این داروها خیلی خطرناک‌اند و بدن را نابود می‌کنند»
•این داروها توسط FDA و مراجع علمی معتبر تأیید شده‌اند (برای درمان دیابت نوع ۲ و اخیراً چاقی).
•مطالعات بزرگ بالینی نشان داده‌اند که علاوه بر کاهش وزن، به کنترل قند خون، کاهش فشارخون، کاهش چربی خون و بهبود عملکرد کلی بدن کمک می‌کنند.
•بنابراین این داروها نه‌تنها «بدن را نابود نمی‌کنند»، بلکه برای افراد مبتلا به چاقی و بیماری‌های متابولیک، یک درمان نجات‌بخش محسوب می‌شوند.
🔹 ۲. محافظت از قلب و عروق و کاهش مرگ‌ومیر
•یکی از مهم‌ترین فواید این داروها کاهش حوادث قلبی–عروقی (حمله قلبی، سکته مغزی و مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی) است.
•اثرات مثبت بر قلب و عروق شامل:
•کاهش وزن پایدار
•کاهش فشارخون
•کاهشتری‌گلیسرید
•بهبود کنترل قند خون
•کاهش التهاب در عروق
•مطالعات نشان داده‌اند در بیماران دیابتی یا چاق، مصرف این داروها با کاهش معنی‌دار مرگ‌ومیر قلبی–عروقی همراه بوده است.
•به همین دلیل متخصصان قلب و غدد، این داروها را یک انقلاب در درمان چاقی و بیماری‌های متابولیک می‌دانند.
🔹 ۳. شبهه: «باعث سرطان لوزالمعده یا تیروئید می‌شوند»
•در مطالعات حیوانی افزایش خطر بعضی تومورها (مثل مدولاری تیروئید) دیده شده است، اما در انسان شواهد قطعی وجود ندارد.
•تنها در افرادی که سابقه خانوادگی سرطان مدولاری تیروئید یا سندروم MEN2 دارند، مصرف این داروها ممنوع است.
•بنابراین این هشدار بیشتر یک احتیاط پزشکی است تا یک خطر ثابت‌شده.
🔹 ۴. شبهه: «باعث اعتیاد یا وابستگی می‌شوند»
•این داروها اعتیادآور نیستند و هیچ مکانیسم وابستگی شیمیایی مثل مواد مخدر یا محرک‌ها ندارند.
•اما برای اینکه اثر کاهش وزن و محافظت قلبی باقی بماند، اغلب نیاز به مصرف طولانی‌مدت دارند.
•این وضعیت شبیه داروهای فشارخون یا دیابت است: وقتی بیماری زمینه‌ای وجود دارد، درمان باید ادامه یابد.
🔹 ۵. شبهه: «معده را خراب می‌کنند و باعث استفراغ و مشکلات گوارشی شدید می‌شوند»
•شایع‌ترین عوارض: تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، نفخ.
•این عوارض معمولاً موقتی و وابسته به دوز هستند.
•با شروع تدریجی دوز، خوردن وعده‌های کوچک‌تر، پرهیز از غذاهای خیلی چرب و نوشیدن مایعات کافی می‌توان این عوارض را کنترل کرد.
•در بیشتر بیماران، پس از چند هفته بدن به دارو عادت می‌کند و این مشکلات فروکش می‌کنند.
🔹 ۶. شبهه: «باعث ناباروری یا مشکلات هورمونی می‌شوند»
•هیچ مدرک علمی مبنی بر تأثیر منفی بر باروری وجود ندارد.
•برعکس، با کاهش وزن و بهبود مقاومت به انسولین، این داروها می‌توانند در خانم‌های مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یا ناباروری ناشی از چاقی، اثر مثبت داشته باشند.
🔹 ۷. شبهه: «کبد و کلیه را از کار می‌اندازند»
•در افراد سالم، چنین خطری ثابت نشده است.
•حتی شواهدی وجود دارد که با کاهش التهاب و کاهش وزن، این داروها به بهبود کبد چرب غیرالکلی کمک می‌کنند.
•فقط در افرادی که سابقه پانکراتیت، مشکلات جدی کلیوی یا کبدی دارند باید با احتیاط و زیر نظر پزشک تجویز شوند.
•پایش آزمایش‌های کبد و کلیه در طول درمان توصیه می‌شود.
🔹 ۸. شبهه: «باعث کوری می‌شوند»
•این شایعه ناشی از گزارش‌هایی در بیماران دیابتی با رتینوپاتی زمینه‌ای بوده است.
•کنترل سریع قند خون ممکن است در این بیماران باعث تشدید موقت علائم چشمی شود.
•اما دارو به خودی خود باعث کوری نمی‌شود.
•برعکس، در درازمدت کنترل بهتر قند خون با این داروها خطر نابینایی ناشی از دیابت را کاهش می‌دهد.
•توصیه می‌شود بیماران دیابتی با مشکلات چشمی قبلی، تحت نظر منظم چشم‌پزشک باشند.
✅ جمع‌بندی
•داروهای جدید مانند مونجارو و تیرزپاتاید تنها برای لاغری نیستند؛ بلکه یک درمان کامل برای بهبود متابولیسم، کنترل دیابت و محافظت از قلب و عروق هستند.
•بزرگ‌ترین دستاورد آن‌ها کاهش حوادث قلبی–عروقی و مرگ‌ومیر است.
•شایعاتی مثل سرطان، ناباروری، اعتیاد، کوری یا تخریب اندام‌ها، پشتوانه علمی قوی ندارند و بیشتر ناشی از سوءبرداشت یا بزرگ‌نمایی عوارض نادر هستند.
•مصرف این داروها باید فقط با نسخه و پایش پزشک متخصص انجام شود تا هم از فواید عظیم آن بهره‌مند شویم و هم از خطرات احتمالی جلوگیری گردد.
دکتر راضیه رمضانی
متخصص فارماکوتراپی/ داروساز بالینی
رییس اداره نظارت و پایش مصرف فراورده های سلامت
📚 رفرنس‌ها
1.Tirzepatide vs GLP-1 RAs: Mortality & قلبی–عروقی
Title: Clinical Outcomes of Tirzepatide or GLP-1 Receptor Agonists in US Patients with Type 2 Diabetes
Source: JAMA Network Open (مطالعه‌ی کوهورت)
نتایج: تیرزپاتاید نسبت به داروهای فقط فعال به گیرنده GLP-1 با کاهش قابل توجه خطر مرگ کلی، حوادث عمده قلبی و کلیوی همراه بود. 
2.اثر بر بیماری قلبی–عروقی در افراد با دیابت و بیماری‌های زمینه‌ای
Title: An Observational Study of Cardiovascular Outcomes of Tirzepatide
Source: JACC Advances
نتایج: در بزرگسالان دارای سن ≥ ۴۰ سال با دیابت نوع ۲ و شاخص توده بدنی بالا، استفاده از تیرزپاتاید با نتایج بهتر قلبی–عروقی همراه بود. 
3.کاهش پیش‌بینی شدهٔ خطر عروق کرونری در افراد چاق بدون دیابت
Title: Tirzepatide treatment significantly reduced the 10-year predicted risk of ASCVD versus placebo
منبع: مقاله در Diabetes, Obesity & Metabolism
نتیجه: تیرزپاتاید توانست خطر پیش‌بینی‌شده بیماری عروق کرونری (ASCVD) را در افراد چاق یا دارای اضافه‌وزن، حتی بدون دیابت کاهش دهد. 
4.تحقیق دربارهٔ عوارض چشمی داروهای GLP-1
Title: GLP-1 RAs and Ophthalmic Complications in Patients With Type 2 Diabetes
منبع: JAMA Network Open
نتیجۀ اصلی: استفاده از آگونیست‌های گیرنده GLP-1 با کمی افزایش در خطر رتینوپاتی دیابتی جدید، اما کاهش بلوغ مشکلات چشمی جدی (مثل خونریزی زجاجیه، گلوکوم نئوواسکولار، و کوری) همراه بوده است. 
5.متاآنالیز دربارهٔ تأثیر GLP-1 RAs بر رتینوپاتی دیابتی
Title: GLP-1 receptor agonists and diabetic retinopathy: A meta-analysis
منبع: PubMed
نتیجه: GLP-1 ها با افزایش کمی در مراحل ابتدایی رتینوپاتی و عوارض چشمی خفیف مرتبط هستند، اما در مراحل پیشرفته‌تر، بعضی داده‌ها نشان‌دهنده محافظت در مقابل بدتر شدن وضعیت‌ها هستند. 
6.طرح-بنیان (design) آزمایش بزرگ قلبی-عروقی برای تیرزپاتاید
Title: SURPASS-CVOT design and baseline characteristics
منبع: PubMed
اهمیت: این مطالعه نشان می‌دهد که تیرزپاتاید فعلاً در یک trial بزرگ قلبی–عروقی با کنترل فعال در حال بررسی است، که نتایج آن برای تأیید محافظت قلبی نسبت به سایر درمان‌ها بسیار مهم است.
